Συνάντηση της “ΜτΚ” με τον πιο πετυχημένο αρχιτέκτονα της Μαδαγασκάρης…
Του Νίκου Ασλανίδη
Η Μαδαγασκάρη είναι ένα μεγάλο νησί στον Ινδικό ωκεανό, τέσσερις φορές μεγαλύτερο από την Ελλάδα. Έχει τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα από κάθε άλλη γωνιά του πλανήτη, γι’ αυτό εντυπωσιάζει κάθε επισκέπτη. Είχα την τύχη να το διαπιστώσω και εγώ όταν την επισκέφτηκα για πρώτη φορά πριν από εννιά χρόνια. Μόλις έφτασα στην πρωτεύουσα της χώρας, στο Ανταναναρίβο, είδα στο κέντρο της πόλης το μοναδικό ουρανοξύστη βαμμένο με τα χρώματα της ελληνικής σημαίας!
– Έλληνας έχτισε αυτό τον ουρανοξύστη; Ρώτησα τον ντόπιο ξεναγό μας.
– Πώς το κατάλαβες;
– Είμαι σε θέση να ξεχωρίζω τα χρώματα της ελληνικής σημαίας, του είπα και γελάσαμε όλοι μαζί…
Ο ουρανοξύστης στο Ανταναναρίβο, βαμμένος με τα χρώματα της ελληνικής σημαίας!
Όπως μου εξήγησε ο ξεναγός, Έλληνας ήταν ο ιδιοκτήτης του ουρανοξύστη, Έλληνας ήταν και ο αρχιτέκτονας που τον σχεδίασε. Τον παρακάλεσα να κλείσει ραντεβού και να τους πάρουμε συνέντευξη.
Βρήκε τον ιδιοκτήτη, τον Παναγιώτη Ταλούμη και τον παρουσίασα στην εκπομπή «Αληθινά Σενάρια» της ΕΤ3. Έφυγε σε ηλικία 14 χρόνων από την Αρκαδία για να βοηθήσει τον θείο του που είχε ένα μικρό καφεκοπτείο στο Ανταναναρίβο και έφτασε σήμερα να έχει δεκάδες επιχειρήσεις, με περισσότερους από 3.000 εργαζόμενους…
Τον Έλληνα αρχιτέκτονα δεν τον γνώρισα τότε γιατί απουσίαζε στο εξωτερικό. Μου είπαν ότι είναι ο πιο πετυχημένος αρχιτέκτονας της Μαδαγασκάρης και διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά γραφεία που αναλαμβάνει μεγάλα έργα σε όλη τη χώρα.
Πριν από λίγες βδομάδες είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω. Πήγα στη Μαδαγασκάρη για δεύτερη φορά. Στο Ανταναναρίβο πλέον υπήρχαν πολλοί ουρανοξύστες. Τα αυτοκίνητα πολλαπλασιάστηκαν αλλά οι δρόμοι παρέμειναν ίδιοι, με αποτέλεσμα να επικρατεί παντού κυκλοφοριακό κομφούζιο. Για να διασχίσουμε την πόλη κάναμε πέντε ώρες, χωρίς υπερβολή.
Οι χιλιάδες άνθρωποι από τη μία, που στήνουν στα πεζοδρόμια την πραμάτεια τους και οι χιλιάδες καταναλωτές από την άλλη που περπατούν στη μέση του δρόμου, δημιουργούν το αδιαχώρητο. Αγανακτήσαμε και αποφασίσαμε από την πρώτη κιόλας μέρα να μην κυκλοφορούμε σε ώρες αιχμής.
Τα ξυπόλητα παιδιά με τα κουρελιασμένα ρούχα που τρέχουν πίσω από τα αυτοκίνητα για να ζητιανέψουν, φανερώνουν την τραγική κατάσταση που βιώνει η πλειοψηφία των κατοίκων. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, το 40% των κατοίκων είναι αναλφάβητοι, το 50% δεν έχει πρόσβαση σε δίκτυο ύδρευσης και μόλις το 15% έχει ηλεκτρικό ρεύμα. Το μεροκάματο ενός εργάτη είναι λιγότερο από ένα ευρώ. Εξαιτίας αυτής της κατάστασης η Ορθόδοξη Μητρόπολη Μαδαγασκάρης έχει δημιουργήσει ιεραποστολικό κέντρο και προσπαθεί να βοηθήσει τον πληθυσμό με συσσίτια, διανομή ρούχων και τροφίμων, με τη δημιουργία σχολείων, ορφανοτροφείων, ιατρείων κ.ά.
Η Μαδαγασκάρη έχει 25.000.000 πληθυσμό, αλλά οι Έλληνες δεν ξεπερνούν τους 100. Συναντήσαμε τον αρχιτέκτονα Γιώργο Λιούνη, στα καινούργια γραφεία της εταιρείας του, σε ένα πολυώροφο κτίριο με υπέροχη θέα τη λίμνη του Ανταναναρίβο.
Μια ομάδα νέων αρχιτεκτόνων δούλευε τα σχέδια ενός τεράστιου ξενοδοχειακού συγκροτήματος κάπου στα δυτικά παραλία της χώρας. Σε λίγο εμφανίστηκε μια άλλη ομάδα υπαλλήλων που μόλις τελείωσε το διάλειμμά της.
Είχαν πάει στο ισόγειο του κτιρίου όπου υπήρχε το κυλικείο με πισίνα, σάουνα και γυμναστήριο που είναι δωρεάν για όλους τους εργαζόμενους. Εάν μπορούσες να κάνεις delete την τραγική κατάσταση που επικρατούσε στους δρόμους, θα πίστευες ότι βρίσκεσαι στο πολυδιαφημιζόμενο εργασιακό περιβάλλον της Google…
Όπως μας εξήγησε ο κ. Λιούνης, οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στο νησί τα τέλη του 19ου αιώνα, ακολουθώντας το γαλλικό στρατό που κατέλαβε τη Μαδαγασκάρη.
«Ένας ξάδελφος του παππού μου ήταν ανάμεσα σε αυτούς» λέει ο Έλληνας αρχιτέκτονας και συνεχίζει: «Οι Γάλλοι είχαν πάρει Έλληνες από την Αίγυπτο, το Σουδάν και την Αιθιοπία για την τροφοδοσία των 18.000 στρατιωτών που αποβιβάστηκαν στη Ματζούγκα.
Κάνανε πάνω από ένα χρόνο για να ανοίξουν δρόμους και να κουβαλήσουν τα κανόνια τους στο Ανταναναρίβο. Μετά τον πόλεμο που κράτησε ενάμιση χρόνο, οι Γάλλοι είπαν στους Έλληνες εάν θέλουν να μείνουν και να ασχοληθούν με το εμπόριο. Ο ξάδελφος του παππού μου, έμεινε και έκανε ξενοδοχεία. Τότε κάλεσε και τον παππού μου να έρθει και αυτός στη Μαδαγασκάρη. Έτσι ο παππούς μου έφτασε εδώ το 1904».
– Με τι ασχολήθηκε ο παππούς σου;
Κι αυτός ασχολήθηκε αρχικά με ξενοδοχεία και στη συνέχεια άνοιξε και αλλά δέκα μαγαζιά. Εδώ γεννήθηκε ο πατέρας μου και το 1918 ο παππούς μου αποφάσισε να γυρίσει οικογενειακώς πίσω στην Ελλάδα. Έδωσε όλες τις επιχειρήσεις του σε Έλληνες χωρίς να πάρει δραχμή, με την προϋπόθεση ότι κάθε μήνα θα του έστελναν ένα ποσό.
Δυστυχώς όμως δεν του έδωσαν τίποτα και ο παππούς μου, μετά από μερικά χρόνια, έστειλε τον πατέρα μου να δει τι γίνεται. Όταν ήρθε ο πατέρας μου κατάφερε να πάρει πίσω μόνο δυο μαγαζιά και άρχισε να τα δουλεύει.
Παράλληλα πήρε τη γαλλική υπηκοότητα και άνοιξε ένα τουριστικό πρακτορείο. Το 1950 γνώρισε τη μητέρα μου σε ένα ταξίδι στην Αθήνα και παντρεύτηκαν. Ένα χρόνο μετά γεννήθηκα εγώ…
Την εποχή εκείνη στη Μαδαγασκάρη ήταν πολύ ωραία. Εδώ στην πρωτεύουσα είχε ωραία πάρκα, μεγάλους δρόμους, γραφικά σπίτια. Ήμασταν περίπου 400 Έλληνες. Είχαμε φέρει έναν ιερέα από την Ελλάδα ο οποίος μας βάφτισε και μας έκανε δυο φορές τη βδομάδα Ελληνικά. Έτσι μάθαμε την ελληνική ιστορία, θρησκευτικά και μπορούσαμε να γράφουμε και να διαβάζουμε…
– Εσείς πότε πήγατε στην Ελλάδα;
Ο πατέρας μου ήθελε να γνωρίζουμε για την Ελλάδα και μας πήγαινε τακτικά. Θυμάμαι όταν ήμουν δέκα χρονών και πήγα για τρίτη φορά στην Ελλάδα, ο πατέρας μου με πήγε στην Ακρόπολη. Μου είπε: «Βλέπεις όλους αυτούς τους τουρίστες, Γιαπωνέζους, Γάλλους , Αμερικανούς; Όλοι τους ήρθαν να θαυμάσουν το έργο δυο σπουδαίων αρχιτεκτόνων. Του Καλλικράτη και του Ικτίνου. Αυτοί οι δυο πέρασαν στην αθανασία με αυτό το έργο τους…». Αυτές οι λέξεις με σημάδεψαν.
Μόλις γυρίσαμε στο σπίτι της γιαγιάς μου με ρώτησε εάν μου άρεσε η Ακρόπολη και της είπα ότι ενθουσιάστηκα και αποφάσισα να γίνω αρχιτέκτονας. Την άλλη μέρα η γιαγιά μου μού αγόρασε τουβλάκια Lego και μου είπε ότι για να γίνω αρχιτέκτονας έπρεπε να χτίζω κάθε μέρα και ένα σπιτάκι… Όταν γύρισα στη Μαδαγασκάρη είπα σε όλους το όνειρό μου, αλλά ο πατέρας μου ήθελε να αναλάβω τις επιχειρήσεις του και με έβαλε να σπουδάσω οικονομικά…
– Τελικά, πώς γίνατε αρχιτέκτονας;
Σπούδασα στο Παρίσι οικονομικά επί δυο χρόνια αλλά τελικά έκανα την επανάστασή μου. Είπα στον πατέρα μου ότι δεν μπορώ να εγκαταλείψω το όνειρό μου και γράφτηκα στην αρχιτεκτονική. Ήμουν πολύ ενθουσιασμένος και είχα παρασύρει πολλούς συμφοιτητές μου στην τρέλα μου.
Πηγαίναμε ταξίδια στην Ελλάδα και ζωγραφίζαμε επί μέρες τις αρχαιότητες… Όταν τελείωσα τις σπουδές μου άνοιξα γραφείο στη Μασσαλία και έμεινα εκεί, γιατί από το 1972 έφυγε ο γαλλικός στρατός από τη Μαδαγασκάρη και η χώρα στράφηκε προς τους Σοβιετικούς.
Οι περισσότεροι ξένοι έφυγαν αλλά ο πατέρας μου έμεινε γιατί είχε το τουριστικό γραφείο που πήγαινε πολύ καλά. Το 1983 όμως πέθανε ο πατέρας μου και ήρθα να τακτοποιήσω τα κληρονομικά.
Πούλησα ό,τι είχε αλλά δεν μπόρεσα να πουλήσω το πρακτορείο. Οι εργαζόμενοι με παρακάλεσαν να το κρατήσω για να συνεχίσουν να εργάζονται και εγώ θα μπορούσα να ταξιδεύω δωρεάν ως ιδιοκτήτης του πρακτορείου. Έτσι και έγινε. Στο μεταξύ στη Μασσαλία με την κυβέρνηση Μιτεράν η φορολογία στο αρχιτεκτονικό μου γραφείο είχε φτάσει πολύ ψηλά, ενώ στη Μαδαγασκάρη ήταν χαμηλά και άρχισαν να γίνονται ξένες επενδύσεις. Επέστρεψα λοιπόν και άρχισα να ασχολούμαι με μεγάλα έργα.
– Έτσι προέκυψε και ο πύργος του κ. Ταλούμη;
Ναι. Μέχρι τότε στο Ανταναναρίβο υπήρχαν μόνο χαμηλά κτίρια. Το πιο ψηλό κτίριο ήταν το ξενοδοχείο Χίλτον. Πρότεινα λοιπόν να κάνουμε το πιο ψηλό κτίριο και ο κ. Ταλούμης το δέχτηκε. Σήμερα στο κτίριο αυτό εκτός από τα γραφεία του, βρίσκονται πολλές πρεσβείες και τα γραφεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά από αυτό ήρθαν κι αλλά μεγάλα έργα και σήμερα σχεδιάζουμε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες που χτίζονται με ξένα κεφαλαία.
– Ποιοι επενδύουν σήμερα στη Μαδαγασκάρη;
Έχουν έρθει Κινέζοι που επενδύουν στον τουρισμό. Επίσης τα τελευταία χρόνια έχουν έρθει Ινδοί και επιχειρηματίες από τη Νότια Αφρική. Βλέπουν ότι ο Άγιος Μαυρίκιος που είναι ένα μικρό νησάκι έχει 1,5 εκατομμύριο τουρίστες και λένε «γιατί να μην επενδύσουμε στη Μαδαγασκάρη που είναι ένα τεράστιο νησί με πολύ φτηνότερες τιμές και καταπληκτικές παραλίες;».
– Και στην Ελλάδα έχουμε καταπληκτικές παραλίες. Γιατί δεν επενδύουν εύκολα ξένοι επενδυτές;
Για να επενδύσουν πρέπει να υπάρξουν κάποια κίνητρα και σταθερότητα. Πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. Εμείς που είμαστε από έξω βλέπουμε ότι μπορούν να έρθουν οι επενδυτές και ειδικά όσοι έχουμε ελληνική καταγωγή για να στηρίξουμε την Ελλάδα, αλλά να δοθούν κάποια κίνητρα.
Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να πουν ότι για πέντε χρόνια θα υπάρχει μια πιο χαμηλή φορολογία σε όσους θα φέρουν κεφαλαία από το εξωτερικό. Θα μπορούσαν να πουν ότι όσοι φέρουν χρήματα από το εξωτερικό σε ελληνικές τράπεζες θα έχουν μεγαλύτερο επιτόκιο.
Έτσι θα έπειθαν τους επενδυτές να έρθουν στην Ελλάδα και να δημιουργήσουν ανάπτυξη. Ειδικά στους Έλληνες του εξωτερικού πρέπει το υπουργείο Εξωτερικών να κάνει ένα άνοιγμα και να τους ενημερώσει για τις ευκαιρίες που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλοί Έλληνες στη Νότια Αφρική που θέλουν να φύγουν από τη χώρα και ψάχνουν να επενδύσουν αλλού τα χρήματά τους. Γιατί να μην έρθουν στην Ελλάδα;
Εδώ στη Μαδαγασκάρη -που είναι μια υποανάπτυκτη χώρα- και δίνουν κίνητρα στους ξένους επενδυτές. Γιατί να μην κάνει το ίδιο και η Ελλάδα; Ειδικά στους Έλληνες επενδυτές που ζουν στο εξωτερικό. Στην Αυστραλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά. Ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα όσοι ζουν στην Ελλάδα είναι λιγότεροι από τους Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό. Όλοι αυτοί θα μπορούσαν να βοηθήσουν να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση.
– Έχετε ζήσει ελάχιστα στην Ελλάδα αλλά φαίνεται ότι την αγαπάτε πάρα πολύ…
Όταν με ρωτάνε εδώ στη Μαδαγασκάρη από πού είμαι, λέω ότι είμαι μιγάς… Μου λένε πως δεν φαίνομαι για μιγάς και τους λέω ότι η μάνα μου είναι Αθηναία και ο πατέρας μου Σπαρτιάτης…
Ξέρετε εμείς στο εξωτερικό πονάμε περισσότερο για την Ελλάδα. Έχουμε κλάψει για την Ελλάδα πολλές φορές. Υπάρχουν πολλοί που έχουν ελληνική καταγωγή αλλά δεν έχουν ελληνική υπηκοότητα. Θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα και δεν μπορούν, αν και οι γονείς τους ήταν Έλληνες.
Αυτά τα προβλήματα πρέπει να τα δει το υπουργείο Εξωτερικών. Πήγα μια φορά στην Αθήνα με μια συνάδελφο που ο παππούς της ήταν Έλληνας αλλά γεννήθηκε εδώ και δεν είχε επισκεφθεί ούτε μια φορά την Ελλάδα… Όταν η εγγονή του επέστρεψε, του έφερε δώρο μια μικρή ελληνική σημαία. Όταν του την έδωσε έβαλε τα κλάματα. Έκλαιγε όλη την ημέρα και ας μην είχε πάει ποτέ στην Ελλάδα… Τα παιδιά αυτών των Ελλήνων δεν δικαιούνται την ελληνική υπηκοότητα;
*Δημοσιεύθηκε στη “ΜτΚ” στις 11 Αυγούστου 2019
